MOTYWY ŻYDOWSKIE W POLSKIEJ MUZYCE LUDOWEJ
Wydawca: In Crudo

  Jeśli chodzi o muzykę instrumentalną mamy na płycie przede wszystkim nagromadzenie polek: trzy wersje Polki Szabasówki [1, 15, 19], trzy wersje Polki Żydówki o tej samej melodii [7, 16, 21], Polkę Żydówkę o inne melodii [2], dwie odrębne Polki Żydowskie [4, 17], przyśpiewywaną Polkę "Żydóweczko chodź na bez" [3, 10], Polkę "Żyd w beczce" [20] i z utworów parzystych jeszcze Marsz [24], który w praktyce również mógł być tańczony jak polka. Utwory w rytmie trójmiarowym to dwa oberki [12, 13], taniec-zabawa Mazur "Żydek" [11] oraz melodia do postaci Żyda z szopki.

Folklor śpiewany reprezentuje na płycie kilka piosenek satyrycznych, zapamiętanych czasem tylko we fragmencie [Janina Kowalczuk]. Jedna z nich jest w języku ukraińskim [Aniela Gmoch] jako że Roztocze w okolicach Bełżca to był typowy rejon pogranicza polsko-ukraińskiego, co sygnalizuje, znany skądinąd fakt, że obecność Żydów w folklorze ukraińskim była również duża. Dłuższa piosenka "obyczajowa" Stanisława Fijałkowskiego dotyczy polsko-żydowskiej miłostki, a nawet małżeńskiej zdrady. Fragment kolędowania w tym samym wykonaniu [Fijałkowski był wieloletnim kolędnikiem, na początku jako mały chłopak, terminujący, a potem jako starszy kawaler był tym całym szefem kolędników] pokazuje to, o czym wspominałem na początku. Oczywiście jest tu też wątek satyryczny, wyśmiewanie się z "bliskich obcych", a przy tym pewien szacunek i podziw dla żydowskiej mądrości pomieszany z niechęcią, pogardliwym i lękliwym dystansem czy obrzydzeniem wobec żydowskich. Obyczajowa satyra jest tu czymś mało istotnym w w stosunku do roli błazna jaką postać Żyda pełni w obrzędzie kolędniczym. Żyd jako mitologiczna, symboliczna postać z pogranicza, pośrednik, mediator jest figurą, bez której nie można sobie wyobrazić odpowiedniego, magicznie skutecznego przejścia przez ten świąteczny czas Godów i Nowego Roku. Figurą, która ma też swój udział w projektowanej pomyślności, w zamawianiu darzenia się w roku, który właśnie nadchodzi.

Ta płyta jest zaledwie przyczynkiem do tematu, który warto kontynuować. Bo też i podejmowany jest w ciekawy sposób już od kilku lat. Trzeba tu wymienić trzy ważne wydawnictwa płytowe, które w przybliżaniu i odsłanianiu tematu odegrały dużą rolę, płyty: Kapeli Brodów "Muzikaim", kompilację sporządzoną przez Andrzeja Bieńkowskiego "Kolberg po żydowsku" oraz płytę Kapeli Niwińskich "Czas wesela".